Był czas, kiedy w architekturze liczyła się przyszłość. Przyszłość, którą obiecywała era kosmiczna i zimnowojenna rywalizacja supermocarstw. W tym duchu, w latach 1977-82, w Bratysławie wzniesiono Hotel Sputnik, później przemianowany na Hotel Junior. Zaprojektowany przez słowackiego architekta Dušana Bystrickiego, był symbolem epoki, w której modernizm nie bał się sięgać gwiazd. Dziś zamknięty na stałe, pozostaje wyrazistym reliktem retro wizji przyszłości.
Hotel Sputnik i surrealistyczne wnętrza
Hotel Sputnik to prawdziwa architektoniczna kapsuła czasu cofająca nas do epoki space age. Wprawdzie jego forma niespecjalnie zdaje się unosić nad ziemią, a jest wręcz przyciężkawa. Brutalistyczna, monumentalna, geometryczna, stworzona powtarzających się modułów. Natomiast wnętrza, zaprojektowane przez Ivana Slamenia i Branislava Somorę, to oda do futurystycznego designu. Industrialne materiały łączą się z jaskrawymi kolorami i geometrycznymi wzorami. Nawiązania do kosmicznej estetyki widać w każdym detalu – od wielopoziomowego baru po ogromne wiszące struktury, przypominające wentylacyjne moduły stacji orbitalnych. Gdyby tylko Stanley Kubrick znalazł się w tym miejscu, natychmiast wymyśliłby jakiś nowy scenariusz filmu, byleby mieć tylko pretekst do wykorzystania tej fotogenicznej lokacji.
Bar jak kapsuła statku kosmicznego
Centralnym punktem hotelowego lobby jest niepowtarzalny bar, otoczony geometryczną klatką schodową. Jego forma i kolorystyka sprawiają, że można odnieść wrażenie, jakby przeniesiono go wprost z filmowego planu „Solaris” Tarkowskiego. Nad barem zwisały masywne lampy i wentylacyjne szyby, przypominające wnętrze futurystycznego habitatu. Nad barem do dziś znajduje się logo Cinzano – ostatni ślad dawnej świetności i międzynarodowych aspiracji tego miejsca.
Futurystyczne mozaiki i sztuka epoki
Hotel Sputnik kryje we wnętrzu także bardzo typowe dla socmodernizmu dekoracje. Przy recepcji można podziwiać dwie abstrakcyjne, ceramiczne mozaiki. Spiralne kompozycje autorstwa słowackich artystów to nie tylko estetyczne ozdoby. To też manifestacja idei, według której sztuka powinna być integralną częścią przestrzeni publicznej.
Przyszłość, która nie nadeszła
Hotel Sputnik powstał jako obiekt noclegowy zarządzany przez Młodzieżowe Biuro Podróży właśnie o tej nazwie (CKM Sputnik). Wkrótce jednak przeszedł na własność Związku Młodzieży Socjalistycznej i otrzymał nazwę Junior. W czasach socjalizmu znajdowała się tutaj popularna dyskoteka. Ze względu na specyfikę obiektu było to jedno z nielicznych miejsc w Bratysławie, gdzie można było spotkać także bawiących się obcokrajowców. Według wspomnień często by dostać się na dyskotekę trzeba było po prostu znać „chłopaków z bramki”, bo chętnych było więcej niż klub mógł pomieścić.
Choć Hotel Sputnik miał być symbolem modernistycznej nowoczesności, nie przetrwał próby czasu. W latach 90. niestety nie udało mu się dostosować do nowej rzeczywistości. Po rewolucji obiekt oddano Fundacji na rzecz Dzieci i Młodzieży. Źle zarządzany fundusz zaczął dzierżawić pięć hoteli prywatnym podmiotom po zaniżonych cenach. Jednym z nich był właśnie Junior, wydzierżawiony w 1994 roku na okres 30 lat. W efekcie nikt się nie kwapił do jego modernizacji i jego oferta została daleko w tyle za konkurencją. Zamiast luksusowego hotelu przyszłości stał się reliktem minionej epoki, której wielkie ambicje nie doczekały się spełnienia. Epoki, która obiecywała latanie w kosmos, a skończyła się kolejkami po chleb.
Hotel Sputnik – zamknięty, ale nie zapomniany
Dziś Hotel Sputnik jest zamknięty, ale jego architektura wciąż robi wrażenie. To miejsce, które przyciąga miłośników space age, fotografów i tych, którzy w socmodernizmie widzą coś więcej niż tylko betonowe bloki. Może nigdy nie poleciał w kosmos, ale na zawsze pozostanie jednym z najbardziej niezwykłych śladów epoki, która wierzyła w przyszłość bardziej niż my sami.
Źródła:
C20 – Sprievodca Architekturou Bratislavy Funkcne Mesto, 2021, Archimera
https://reality.trend.sk/komercne-nehnutelnosti/kedysi-patril-mafianom-hotela-pri-strkovci-chce-filo-kancelarie-byty – dostęp luty 2024
https://www.interez.sk/za-socializmu-bol-pychou-bratislavy-v-90-rokoch-brlohom-nebezpecnych-mafianov-hotel-junior-dnes-smutne-chatra/ – dostęp luty 2024
